Kapitalizmde Her Şey Satılık

Son günlerde gündemi sarsan diploma skandalı, bir kez daha kapitalist sistemin çürümüşlüğünü gözler önüne serdi. Kapitalist sistemin iğrenç yüzü bir gündemle daha deşifre oldu.

Bir yanda gece gündüz çalışarak borç batağında eğitim almaya çabalayan üniversite öğrencileri, diğer yanda emek harcamadan sahte diplomalarla kendilerine yarattıkları makamlardaki koltuklarına yerleşen kesim... Bu yalnızca bir eğitim meselesi değil; sınıfsal, cinsiyetçi ve sistematik sömürünün alçakça yansımasıdır. Özellikle kadınlar için bu çürüme çalınan hayatların, gasp edilen fırsatların aynası. Şimdi bu tabloyu daha yakından inceleyelim.

Eğitim kapitalist düzende “fırsat eşitliği” masalı olarak pazarlanıyor. Gerçek ise özellikle kadınlar için çok daha karanlık. Türkiye’de kadınların yükseköğretime erişimi günümüzde hâlâ erkeklerden düşük; TÜİK’in 2024 verilerine göre kadınların oranı %48,6 iken emekçi kentlerde bu oran daha da dipte. Kadınlar sadece akademik engellerle değil; toplumsal normların prangaları, aile ve çevre baskısı, ekonomik bariyerlerle de boğuşuyor. Kapitalizm ve patriyarka kadınlara çifte darbe indiriyor. Ekonomik koşullar kadın-erkek her kesimi esir alsa da kadınlar düzenin altında iki kat eziliyor. İki çocuğunun eğitimini aynı anda karşılayamayan aileler, tercih vakti geldiğinde eğitim alması için erkek çocukları seçiyor, kız çocukları daha hayatlarının başında gözden çıkarılıyor.

Peki bu çürüme sadece kadınları mı hedef alıyor? Hayır. Barınma krizi, fahiş yurt ve apart fiyatları, geçim derdi hepimizi, tüm öğrencileri koşuşturmacaya mâhkum ediyor. Çoğumuz okurken çalışmak zorunda kalıyor, gündüz ders gece garsonluk, zincir marketlerde saatlerce ayakta durarak çalıştığımız işlerde hayatta kalmaya, geçinmeye çalışıyoruz. Peki sahte diplomalarla koltuk kapanlar? Onlar bizim günbegün altında ezildiğimiz sistemin kaymağını yiyorlar. Çoğunlukla erkek egemen ağların parçası olan bu asalaklar satılmamış koltukları bir bir doldururken, bizim alın teriyle kazandığımız diplomalar değersizleştiriliyor. Bir kadın, bir erkeğe karşı aynı pozisyon için katbekat çaba harcarken, eğitim görmek için binbir zorluğu aşarken sahte bir kağıt parçasıyla tüm emeklerimiz bir anda değerini yitiriyor. Son diploma skandalı, kadınların eğitimde karşılaştıkları yapısal eşitsizlikleri ve sınıfsal farkı da görünür kılıyor. Eğitim bir hak olmaktan çıkıp, metaya dönüştüğünde parası ya da torpili olanın diplomaya, işe, makama ulaşması kaçınılmaz oluyor. Sermaye sahipleri ve onların siyasi uzantıları, liyakatı değil “sadakati” ödüllendiriyor. Emekçi çocuklarının ve emekçi kadınların daha iyi bir yaşam arzusu bu sahtecilikle bir kez daha baltalanıyor. Birimiz yıllarca emeğini ortaya koyarak kazandığı diplomayla iş başvurusu yaptığında, karşısına torpilli bir sahtekar çıkıyorsa bu sadece bir iş kaybı değil, hayatımızın gaspıdır.

Kapitalist sistemin yarattığı bir başka yapısal çöküşün yansımasıdır bu sahtecilik. Sosyal çürümenin ve rutine binmiş bu çöküşlerin artık her duyduğuna alışan haber kanalından bir başkasına atlayan bizleri dahi şoke eden kısmı ise depremde kaybedilen hayatlar üzerinden bu diplomaların dolaşımının sağlanması idi. “Çürüme ne?” diye sorulduğunda veya karşımızdaki herhangi birine çürümeyi anlatmak istediğimizde, anlatımımızı kolaylaştıracak nur topu gibi bir örneğimiz daha var artık. Kapitalizm işte, bir yandan da hayatımızı ‘kolaylaştırmaya!’ devam ediyor...

Kapitalizm, “her şey satılık” zihniyetiyle en insancıl değerleri dahi çiğnerken, bir yandan da insanların acılarından menfaat devşiriyor, yaşamı metalaştırıyor. Ancak, kapitalizm kendi yarattığı canavarı kontrol edemiyor. Kâr hırsı ve sömürü üzerine kurulu bu düzen, sahte yaşamlardan ve acizlikten başka bir şey üretemez hale geldi. Kendi iç çelişkileriyle boğuşan, ezilenlerin ağırlığı altında her gün biraz daha çöken bir sistem... Kapitalizm, çöktü çökecek.

Yazıyı bitirirken üniversite öğrencisi genç bir kadın olarak sizlere Karl Marx’tan alıntılayıp hatırlatmak istediğim durumsa şudur: “Tarihin tekerleği hep ileriye ve iyiye doğru döner.” Elbet dönecek, döndüreceğiz.

Özge